Jak wynika z uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 10 maja 2023 roku (III CZP 52/22), wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy.

Wskazana uchwała ma istotny wymiar praktyczny. W sporach prowadzonych z bankami często pojawiał się bowiem problem, czy wypowiedzenie umowy kredytu powoduje, iż termin przedawnienia całej, pozostałej do zapłaty kwoty rozpoczyna bieg dopiero wraz z wypowiedzeniem umowy. Rozstrzygając omawianą kwestię Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż wypowiedzenie umowy kredytu nie wpływa na bieg terminu przedawnienia roszczeń o zapłatę rat kredytu, które stały się wymagalne przed wypowiedzeniem umowy. Jest to rozwiązanie zdecydowanie bardziej korzystne dla kredytobiorców, którzy w szerszym zakresie mogą skorzystać z zarzutu przedawnienia i w ten sposób uchylić się od obowiązku zapłaty części zobowiązań wobec banku. W konkretnym przypadku może się bowiem okazać, iż w dniu wypowiedzenia umowy kredytu część rat już uległa przedawnieniu.

W dniu 15 czerwca 2023 roku (C-520/21) TSUE wydał wyrok, zgodnie z którym bankom nie przysługuje prawo dochodzenia od kredytobiorców wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. 

Stanowisko wyrażone przez TSUE jest bardzo istotne w sporach prowadzonych przez kredytobiorców z bankami i - jak pokazuje praktyka z ostatnich kilku miesięcy - jest powszechnie stosowane przez sądy w Polsce. To powoduje, iż pozycja banków w istotny sposób uległa osłabieniu, ponieważ żądanie przez banki zapłaty dodatkowych świadczeń (poza zwrotem wypłaconego kapitału) często powodowało, że kredytobiorcy rezygnowali z dochodzenia swoich praw, tym bardziej, iż dodatkowe żądania banków często były niemal równe wysokości wypłaconego kapitału.

Jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 roku (III CZP 40/22) sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są postanowienia, w których kredytodawca jest upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są nieważne, lecz nie wiążą konsumenta w rozumieniu art. 385[1] k.c. 

Przedstawione stanowisko jest kolejnym, które ugruntowuje dotychczasową linię orzecznictwa w sprawach kredytów frankowych. Można też przyjąć, iż znajdzie zastosowanie w zasadzie do wszystkich umów kredytowych, które były podpisywane przed wejściem w życie tzw. ustawy antyspreadowej, która dopiero w 2011 roku narzuciła obowiązek zapisania w umowie kredytowej szczegółowych zasad ustalania kursu wymiany walut.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2022 roku (III CZP 9/22) sprawca wypadku komunikacyjnego i zakład ubezpieczeń, z którym sprawca wypadku jest związany umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów, odpowiadają wobec zarządcy drogi za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniami drogi płynami silnikowymi. 

Stanowisko przedstawione w uchwale jest kolejną wskazówką co do interpretacji zakresu odpowiedzialności zakładów ubezpieczeń. Na pewno ma niezwykle istotne znaczenie, zarówno dla sądów niższych instancji, które dotychczas nie prezentowały jednolitej praktyki orzeczniczej, jak też dla zakładów ubezpieczeń, które muszą być świadome odpowiedzialności także za szkodę spowodowaną zanieczyszczeniami drogi.  

W dniu 7 maja 2021 roku Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów podjął uchwałę (III CZP 6/21), zgodnie z którą, jeżeli bez bezskutecznego postanowienia umowa kredytu nie może wiązać, konsumentowi i kredytodawcy przysługują odrębne roszczenia o zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych w wykonaniu tej umowy (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.). Kredytodawca może natomiast żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. 

Wskazane powyżej stanowisko stanowi kontynuację poglądu wyrażonego w uchwale SN z dnia 16 lutego 2021 roku, w której SN zakwestionował stosowaną dotychczas przez niektóre składy orzekające tzw. teorię salda. Dodatkowo SN przyjął, iż roszczenia banku w stosunku do kredytobiorców przedawniają się z chwilą kiedy „umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna”, a zatem z chwilą uprawomocnienia się wyroku, z którego taka nieważność wynika. Innymi słowy, trzyletni termin przedawnienia roszczenia banku o zwrot pożyczonej kwoty nie biegnie w trakcie postępowania, które zostało wytoczone przez kredytobiorcę o zwrot nienależnego świadczenia.  

W dniu 16 lutego 2021 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę (III CZP 11/20), zgodnie z którą stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w zw. z art. 405 kc) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. 

Wskazana uchwała powinna wpłynąć na ujednolicenie dotychczasowego orzecznictwa, które w sporadycznych przypadkach przyjmowało odmienne stanowisko. Z pewnością wpłynie także na jakość wyroków wydawanych w sprawach frankowych oraz wzmocni pozycję kredytobiorców, którzy bardzo licznie w ostatnim czasie zdecydowali się na skierowanie swoich spraw na drogę postępowania sądowego. Należy też pamiętać, że uchwała z dnia 16 lutego 2021 roku jest jedną z wielu, które powinny zapaść w najbliższym czasie, a które również będą dotyczyły problemów związanych z kredytami indeksowanymi do waluty obcej.

W uchwale z dnia 6 sierpnia 2020 roku (III CZP 78/19) Sąd Najwyższy przyjął, iż na podstawie art. 159 ust. 2 pkt 4 ustawy Prawo telekomunikacyjne sąd jest uprawniony do żądania od podmiotu związanego tajemnicą telekomunikacyjną informacji pozwalających zweryfikować twierdzenie powoda, że czynu naruszającego dobra osobiste dopuścił się pozwany w sprawie. 

Stanowisko wyrażone w przytoczonej uchwale z pewnością ułatwi dochodzenie roszczeń od użytkowników sieci ukrywających się pod nickiem. Warto jednak zwrócić uwagę, iż uchwała dotyczy sytuacji, gdy pozwany został już wskazany i jest stroną postępowania sądowego, a uprawnienie sądu do działania w opisany sposób dotyczy tylko potwierdzenia, iż pozwana została właściwa osoba.  

Mamy przyjemność poinformować, iż radca prawny Konrad Buczyło został powołany do składu Trybunału Arbitrażowego przez Zarząd Polskiego Komitetu Olimpijskiego na kadencję 2020-2023.

Szczegółowe informacje o Trybunale Arbitrażowym znajdą Państwo na stronie trybunalsport.pl

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 roku (III CZP 63/19) zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 kc pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym.

Pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w powyższej uchwale ma na celu ujednolicenie dotychczasowej, rozbieżnej praktyki sądów. Stanowi również odejście od dotychczasowego stanowiska. Zgodnie bowiem z treścią uzasadnienia uchwały Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11), refundacji mogą podlegać tylko wydatki rzeczywiście poniesione na najem pojazdu zastępczego. Dalej, jak wynika z uzasadnienia uchwały z dnia 17 listopada 2011 roku, w orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się wprawdzie pogląd, że naprawa uszkodzonego pojazdu nie jest warunkiem wypłaty odszkodowania, bo istotne znaczenie ma fakt powstania szkody, a nie jej naprawienie, ale nie jest on adekwatny w omawianej sytuacji (najmu pojazdu zastępczego), w której strata majątkowa powstaje dopiero z chwilą poniesienia kosztów najmu pojazdu zastępczego.

W uchwale składu 7 sędziów z dnia 27 marca 2018 roku (III CZP 69/17) Sąd Najwyższy przyjął, iż sąd może przyznać zadośćuczynienie za krzywdę osobom najbliższym poszkodowanego, który na skutek czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego uszczerbku na zdrowiu.

Uchwała została podjęta w związku z istniejącymi rozbieżnościami w orzecznictwie. Jak natomiast wynika z pisemnego uzasadnienia, stanowisko przedstawione w uchwale odpowiada europejskim standardom wzmożenia ochrony integralności fizycznej i psychicznej człowieka, a w orzecznictwie sądów europejskich zarysowała się tendencja do przyznawania zadośćuczynienia bliskim osoby poważnie poszkodowanej w wyniku czynu niedozwolonego, co stanowi przejaw współcześnie kształtowanego systemu wartości, akceptowanego w opinii społecznej i europejskim systemie prawnym.

Jak wynika z uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2018 roku (III CZP 31/18), odpis pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 kpc.

​W przytoczonej powyżej uchwale Sąd Najwyższy rozstrzygnął dość istotną kwestię praktyczną. Zgodnie bowiem z postanowieniami art. 132 § 1 kpc w toku sprawy adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy oraz radca Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej doręczają sobie nawzajem bezpośrednio odpisy pism procesowych z załącznikami. Sąd Najwyższy przyjął natomiast, iż odpis pisma procesowego zawierającego rozszerzenie powództwa nie podlega doręczeniu na podstawie art. 132 § 1 kpc, a powinien zostać wniesiony do sądu, wraz z odpisem dla strony przeciwnej.

W uchwale składu 7 sędziów z dnia 20 czerwca 2018 roku (III CZP 29/17) Sąd Najwyższy ustalił, iż oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 385[1] § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy.

​Opisana powyżej uchwała ma istotne znaczenie praktyczne, przede wszystkim z punktu widzenia toczących się obecnie spraw sądowych dotyczących kredytów frankowych. Zgodnie z jej treścią nie powinny być bowiem brane pod uwagę wszelkie okoliczności, które miały miejsce już po zawarciu umowy kredytowej. Dotychczasowa praktyka w tego rodzaju sprawach pokazywała bowiem, iż banki opierały swoje stanowisko w znacznej mierze właśnie na takich okolicznościach, które w chwili obecnej, na podstawie opisanej powyżej uchwały, nie powinny być już brane pod uwagę.

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 roku (III CZP 36/18), oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego, jest bezskuteczne.

Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania (art. 1015 § 1 Kodeksu cywilnego). Zgodnie z przedstawioną powyżej uchwałą Sąd Najwyższy przyjął, iż takie oświadczenie będzie bezskuteczne, jeżeli zostanie złożone przez osobę, w stosunku do której ten termin jeszcze nie rozpoczął biegu. Aby termin rozpoczął swój bieg, spadkobierca musi się przede wszystkim dowiedzieć o śmierci spadkodawcy, przy dziedziczeniu testamentowym musi się dowiedzieć o istnieniu i korzystnej dla niego treści testamentu, natomiast przy dziedziczeniu ustawowym o istnieniu węzła rodzinnego, który stanowi podstawę powołania do dziedziczenia oraz braku silniej powołanych, chcących i mogących dziedziczyć po spadkodawcy.

W dniu 22 maja 2018 roku w uchwale 7 sędziów Sąd Najwyższy (III CZP 102/17) rozstrzygnął, iż złożenie przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku jest czynnością przekraczającą zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Jednocześnie, Sąd Najwyższy wskazał, iż termin przewidziany w art. 1015 § 1 k.c. nie może się skończyć przed prawomocnym zakończeniem postępowania o zezwolenie na złożenie przez małoletniego spadkobiercę oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po prawomocnym zakończeniu tego postępowania oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że termin ten jeszcze nie upłynął.

Dzięki przedstawionej powyżej interpretacji zainteresowani mają możliwość wszczęcia postępowania o zezwolenie na złożenie oświadczenia przez małoletniego spadkobiercę bez obawy, iż w tym czasie upłynie termin (sześć miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania – art. 1015 § 1 k.c.). Należy jedynie pamiętać, iż po prawomocnym zakończeniu postępowania o zezwolenie na złożenie oświadczenia, takie oświadczenie małoletniego powinno być złożone niezwłocznie, chyba że nie upłynął jeszcze sześciomiesięczny termin wynikający z art. 1015 § 1 k.c.

W uchwale z dnia 11 stycznia 2018 roku (III CZP 93/17) Sąd Najwyższy przyjął, iż postanowienia umowy najmu zawartej na czas oznaczony przyznające wynajmującemu, w razie opóźnienia najemcy z zapłatą czynszu, prawo do odebrania rzeczy wynajętej do czasu uregulowania zaległości z zachowaniem obowiązku najemcy zapłaty pełnego czynszu są sprzeczne z właściwością (naturą) tego stosunku prawnego.

Przedstawione przez Sąd Najwyższy stanowisko zmniejszy możliwość skutecznego zabezpieczenia praw wynajmującego, aczkolwiek w prawidłowy sposób oddaje istotę umowy najmu jako umowy wzajemnej. Obecnie, każdy z najemców, którzy w swojej umowie najmu posiadają podobny zapis będzie mógł uniknąć wynikających z tego konsekwencji.

Jak wynika z uchwały składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2017 roku (III CZP 97/16) komornik sądowy nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej pobieranej na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji o podatek VAT.

Wydana uchwała powinna ujednolicić dotychczasową praktykę, a także usunąć wątpliwości i rozbieżności, które powstały w ostatnich latach. Były one na tyle istotne, iz rozpatrywane zagadnienie zostało przedstawione do rozstrzygnięcia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego.

W dniu 9 czerwca 2017 roku Sąd Najwyższy podjął uchwałę (III CZP 17/17), z której wynika, iż wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie przerywa biega przedawnienia roszczenia objętego tym tytułem wobec cesjonariusza niebędącego bankiem.

Wydając uchwałę Sąd Najwyższy potwierdził, iz przerwanie biegu przedawnienia wynikające z dokonania czynności związanej z BTE (w tym wypadku złożeniem wniosku o nadanie klauzuli wykonalności) ma skutek wyłącznie wobec podmiotu, który taki tytuł mógł wystawić, a nie wobec cesjonariusza niebędącego bankiem. Jest to kontynuacja i uzupełnienie stanowiska, które zostało przedstawione m.in. w cytowanej poniżej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 29 czerwca 2016 roku (III CZP 29/16).

Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2017 roku (III CZP 105/16), doręczenie w sposób przewidziany w art. 139 § 1 kpc (przez awizo) może być uznane za dokonane wtedy, gdy przesyłka sądowa została wysłana pod aktualnym adresem oraz imieniem i nazwiskiem odbiorcy.

Bardzo często zdarza się, iż doręczenie pism sądowych następuje przez awizo. W przedstawionej uchwale Sąd Najwyższy przyjął, iż takie doręczenie może być skuteczne tylko w przypadku, gdy zostało dokonane pod aktualnym adresem oraz ze wskazaniem aktualnego imienia i nazwiska adresata. Nie ma przy tym - zdaniem Sądu Najwyższego - znaczenia, iż inne nomina (przezwiska, pseudonimy, kryptonimy, nazwiska rodowe i panieńskie itp.) pozwalają na identyfikację określonej osoby.